Bijna kerst

Ik weet nog goed hoe wij vroeger, een paar weken voor sinterklaas en kerst, altijd een speelboek kregen. Gemaakt door intertoys of een andere speelgoed winkel, bevatte dat boek het mooiste, nieuwste en leukste speelgoed. Urenlang bladeren gaf bijna net zoveel pret als de cadeautjes die je uiteindelijk van sinterklaas of kerstman kreeg.
Dat gevoel heb ik nu ook een beetje. Ik heb namelijk, toch nog, een zaadgids gekregen. De meeste zaadhandels doen er niet meer aan; ze hebben een online catalogus, ze vinden het papierverspilling en het zal wel niet genoeg op leveren. Maar ik vind bladeren door een boek met plaatjes toch echt véél leuker dan een beetje klikken op een website. Het Vlaams zaadhuis is de enige zaadhandel die mij dit jaar nog een zaadgids stuurde. En die gids veroorzaakte bij mij een grote vlaag inspiratie, motivatie en vooral hebberigheid. Ik denk dat ik de braakliggende tuin naast die van mij tóch had moeten huren, want mijn huidige tuin is veel te klein voor wat ik er allemaal in wil :-).
Gelukkig is de tuin naast mij inmiddels verhuurt, dus die verleiding wordt me bespaart..

De komende donkere, koudere dagen ga ik besteden om eens op een rijtje te zetten wat er waar in de tuin moet komen, en dan zal ik eens proberen om dat overzichtelijk en inzichtelijk weer te geven... Mocht er iemand zijn die hierover tips/ een handig programma voor heeft, dan hoor ik het graag. Tot nu toe was mijn tuinplanning altijd een onoverzichtelijke griebus die niemand behalve ik begreep.

Voor nu alvast fijne feestdagen en veel plezier met het maken van een tuinplanning/ bestellijst!

Winter

Alles bedekt met een laagje rijp.
Het lijkt wel een kerstkaart.

Het is al een tijdje geleden dat ik voor het laatst een blog schreef. Niet zo raar ook, want het tuin seizoen is wel echt voorbij. Lekker in gepakt in een laagje stro, met hier een daar nog wat andijvie, spruitkool en boerenkool (en één knalrode plastic kerstroos..). Afgelopen week was alles bedekt met een laagje rijp.. Ergens in maart komen mijn tuin en ik wel weer uit de winterslaap..

Toch is het niet zo dat ik helemaal niet meer met de tuin bezig ben. Ik ben namelijk op de afgelopen ALV (algemene leden vergadering) benoemd tot bestuurslid van de tuinvereniging. Niet onverwacht hoor, ik liep al een half jaar mee met het bestuur, maar nu ben ik dus officieel bestuurslid. Ik zal mij vooral gaan bezighouden met de PR. Hoewel het niet helemaal over mijn tuin gaat, staat dit er toch ook niet helemaal los van, dus zal ik ongetwijfeld komend jaar ook wel eens iets schrijven over bestuurs-dingen.

Ook ben ik natuurlijk al bezig met bedenken wat ik volgend jaar in mijn tuin wil. En waar. En hoeveel. En wanneer dat gezaaid moet worden. En ook niet onbelangrijk: Waar ik dat ga kopen.

Er zijn natuurlijk tientallen bekende zaadhandels waar je betrouwbare en professioneel gekweekte zaden kunt kopen, maar ik vind het ook wel leuk om bij (amateur) tuiniers die zelf zaden kweken wat te kopen. In hoeveelheden die vaak beter passen bij een kleine tuin en tegen een kleine prijs.

Zo heb ik bijvoorbeeld zaden gekocht bij Diana Stek www.mooiemoestuin.nl en ik heb onlangs de belevenis van een tuinkabouter ontdekt (http://www.freewebs.com/belevenissen-van-een-tuinkabouter/zadenwinkel.htm). Leuke, verrassende soorten, in kleine hoeveelheden en voor een zacht prijsje. Natuurlijk heb je niet de garantie van een professionele kweker dat de kiemkracht goed is en dat de plant soortecht is. Maar wel leuk om op een goedkope manier eens iets anders uit te proberen. En ook ruilen met tuinburen is natuurlijk hardstikke leuk! Iedereen heeft wel eens zaadjes over, zelf gekweekt of doordat je per ongeluk genoeg gekocht heeft voor een complete boerderij.. Op een volkstuin zijn er natuurlijk genoeg mede tuiniers, maar als je geen tuinierende buren hebt bied het internet ook uitkomst (even googelen levert bijvoorbeeld http://www.permacultuurnederland.org op). 

En dan zijn er nog altijd mensen die gewoon weg geven wat ze over hebben, via de facebookpagina 'plantenasiel', daar worden zelfs hele planten weggegeven (En je kunt er je eigen overtollige planten kwijt).

Zo kan je met een beetje zoeken vaak hele leuke en bijzondere soorten vinden en wordt een tuinplanning voor volgend jaar maken nog leuker :-)

ps: Nog bedankt voor de aardperen Ananita!

Van al die kleurrijke zakjes met zaadjes krijg je alweer zin in het voorjaar!
Ik heb ze allemaal maar eens netjes gesorteerd,
weet ik wat ik nog moet/ mag bestellen :-D

Donker

Tuinieren in het donker. 

Het is een uur of 5. Wat gaan we eten? Geen zin om naar de supermarkt te gaan. We hebben nog aardappels en spekjes.. Stamppot?

En dus loop ik naar de tuin om een krop andijvie te halen. De eerste andijvie krop uit eigen tuin! (ik bedacht me pas zo eind augustus ofzo dat je ook andijvie kan kweken :) )

Maar.. Het is inmiddels pikkedonker.. Met een zaklamp en een mes die beide ongeveer zo lang zijn als mijn onderarm loop ik naar de tuin. Het mes veilig in een emmertje, want je zal in het donker maar iemand de stuipen op het lijf jagen, voordat ze doorhebben dat het een broodmes is. 

Mijn zaklamp is ontiegelijk fel, waardoor het nóg donkerder lijkt.. 

Op de tast snijd ik een krop andijvie af. En nog maar een, want ze zijn toch nog wel wat klein. 

Over de compleet verlaten volkstuin, door het stikdonker weer terug. Bijzonder wel, dat je nog geen 100 meter van de stad Groningen zo'n donker, stil en verlaten stukje bijna-natuur hebt. 

En lékker dat die stamppot andijvie was! Inmiddels zijn we al een poosje aangewezen op diepvries sperziebonen, droogbonen, geweckte groenten (meest bonen) en supermarkt groenten. Die afwisseling van zo nu en dan verse andijvie of ingekuilde bieten (uit de zand op het balkon) herinnert je er weer even aan dat vers van eigen tuin toch net wat specialer is (al zijn ingekuilde bietjes natuurlijk niet écht vers). 

Afgelopen week hoorde ik van mede tuinier meer en minder enthousiaste verhalen over aardperen. Ik heb daar wel eens eerder iets over gehoord, over hoe je ze kunt klaarmaken zonder winderigheid (schijnt een probleem te zijn bij aardperen, mogelijk nog wat erger dan bij bonen). Dat de smaak nogal typisch is, en dat ze nogal schijnt te woekeren. Maar wat ik nog niet eerder hoorde was dat uit één knolletje wel 100 nieuwe knollen kunnen groeien en dat je ze in november oogst. Nu dus. Nu de meeste verse groente uit de tuin is en iets vers éxtra welkom is. Lijkt mij ideaal. Bovendien zijn het ook nog eens mooie bloemen, beetje als een zonnebloem (hoog en geel). Enig probleem kan nog zijn dat sommige mensen ze geweldig lekker vinden en anderen juist ontzettend vies. En ik heb ze nog nooit gehad.. 

Bloeiende aardpeer. Foto van wikipedia. 

update

De laatste bietjes, staan nu 'ingekuild'
in een emmer met zand op het balkon

Al meer dan een week geleden dat ik voor het laatste een blog schreef! Maar dat wil vooral niet zeggen dat ik ook al een week niets op de tuin gedaan heb. Voor vannacht wordt namelijk de eerste vorst voorspeld, en dus moest er nog wel wat gedaan worden. Ook was er nog genoeg opruim en schoonmaak-werk te doen.

Ik heb einde vorige week de laatste winterwortels en rode bieten geoogst, al wat er nu nog staat is te klein om te eten, en zal waarschijnlijk niks meer worden. Zolang die planten er goed uitzien mogen blijven staan, misschien dat ze toch nog wat groeien, en anders kan ik ze in het voorjaar altijd nog weggooien. 

De geoogste bieten en wortels heb ik in een emmer met vochtig zand gedaan, als het flink vriest zullen ze naar binnen moeten, maar anders zouden ze zo op het balkon lang goed moeten blijven. Ik ben benieuwd en hoop niet over enig tijd een emmer vol oranje-paarse drab aan te treffen. 

Ook de laatste spaghetti pompoenen van de tuin gehaald (de plant was al volledig dood en bijna verdwenen), mijn popcorn mais geoogst (ziet er goed uit, binnenkort ga ze proberen te poffen) en de courgette planten opgeruimd. Er zaten weliswaar nog steeds courgettes en zelfs bloemknopjes aan, maar de vruchtjes begonnen te rotten voor ze groot genoeg waren om te oogsten, dus dat was de moeite niet meer waard. 

Het klimrek dat bedoeld was voor mijn augurken planten en cucamelons hebben we opgeruimd, hopelijk zal hij volgend jaar wat meer te doen krijgen, want dit jaar zijn zowel de augurken als de cucamelons niet hoger geweest dan 20 centimeter (met als enige oogst één mini-augurkje). 

Herfstige oogst met mais,
pompoen en de laatste koolrabi's

En zo begint de tuin dan al aardig leeg te raken. Er staan nog preien en die mogen blijven staan tot het voorjaar (of totdat we besluiten ze op te eten), de mini worteltjes en bietjes staan er nog, een paar kroppen andijvie (volgens sommige bronnen kunnen die een paar graden vorst hebben, volgens andere niet, ik dub nog of ik ze ga oogsten vandaag). En de rammenassen staan er nog.. Die gaan deze week denk ik ook eruit. Misschien dat een voedselbank of iets dergelijks belangstelling heeft.. Om de tuin niet helemaal mistroostig er uit de laten zien (voor zover dat kan met een laag helder geel stro) heb ik ook de oost-

indische kers laten staan. Het wordt volgend jaar een drama om al de zaailingen te wieden, maar ze bloeien nog zo mooi... Hebben de bijtjes ook nog wat ;-). Zouden de oost-indische kersen de eerste echte vorst gaan overleven?

radijsjes, rapen en rammenas

Ik ben dit voorjaar enthousiast begonnen met het telen van vanalles en nog wat. Sommige dingen zeer succesvol, andere wat minder. Daar stel je dan je plannen van volgend jaar wat op bij. Dingen waarvan ik niet zo'n grote oogst had, maar die ik wel lekker vind, daar zaai ik volgend jaar meer van, en misschien vroeger, of later of binnen voorzaaien of juist niet. Dingen die al dan niet succesvol waren maar die ik helemaal niet lekker blijkt te vinden.. Tjsa dat is een ander verhaal. En als het dan ook nog niet de handigste groenten zijn..

Ze zijn wel mooi om te zien,
jammer dat ik ze niet lekker vind.

Ik had namelijk een aantal planten uit de koolfamilie. Zelf geen kolen, en dus niet verschrikkelijk vatbaar voor knolvoet, maar wel familie, en dus wel drager van de ziekte. Radijsjes, rapen en rammenas. Rapen had ik nog nooit gehad. Ze zagen er heel anders uit dan op het zakjes, dus misschien ligt het daar aan, maar ik vond ze smérig. Die komen er bij mij niet meer in.

Radijsjes kende ik natuurlijk, maar uit eigen tuin vind ik ze vaak te pittig, zo ook dit jaar. Veel te scherp. 

Rammenas zou een minder scherp, groter, radijs- achtig ding moeten zijn. Nou ik weet niet wat mensen doen om ze minder scherp te maken, maar bij mij waren ze nog veel pittiger dan de radijsjes. Bepaalt niet prettig om te eten. Voor een deel staan ze nog in de grond, ze zien er goed uit, sonde om weg te gooien. Maar niet te eten. Als er iemand is die nog een portie rammenas wil hebben: Meld je vooral, anders gaan ze toch weg. 

Hetzelfde geld voor de halve zakjes zaad die ik nog heb:

Radijs 'saxa', een gewone ronde, roze radijs.

Een radijzen mis, met roze, gele, witte etc.

Platte witte mei-rapen.

Winter rammenas.

Aangezien ik ze niet lekker vind én ik knolvoet in m'n tuin heb, ga ik ze niet zaaien. Dus wil je ze hebben? Laat hieronder even een reactie achter. Wie het eerst komt die het eerst maalt. Ik ga ze trouwens niet op sturen, dat zijn ze niet waard, dus helaas alleen voor mensen die in Groningen wonen. 

Opruiming

Het ziet er wel wat leeg uit, zo zonder stokbonen..

Vandaag eindelijk de stokbonen uit de tuin gehaald. De laatste boontjes geoogst, wat er nog aan zat aan onvolgroeide boontjes en zelfs bloemetjes zou waarschijnlijk toch niet meer groot worden. En dus is het eindelijk gebeurd met de overvloed aan sperzieboontjes. Het bonenrek is afgebroken, de bamboestokken opgeborgen. De compost is bijna helemaal vol met resten bonenplant, maar dat zal over een paar dagen wel weer flink ingezakt zijn.
Schijnt wel goed te zijn voor de compost, trouwens. Bonen horen bij de familie van de vlinderbloemigen en die hebben in hun wortels een symbiose (samenwerking) met stikstofbindende schimmels. Kijk maar eens goed naar de wortels van een bonen plant, dan zul je kleine bolletjes op zien zitten, dit zijn de mycorrhiza, waar de schimmels en plantenwortels voedingsstoffen uitwisselen. De schimmels leveren stikstof aan de plant, en de schimmels krijgen er suikers voor terug. Hierdoor bevatten bonenplanten veel stikstof in de wortels, maar ook in het blad. Dat is goed voor de grond  en ook voor de de compost die gemaakt wordt van de plant. Om die reden worden er op het stuk grond waar bonen gestaan hebben het jaar erop meestal kolen geplant, kolen houden namelijk wel van wat extra stikstof in de grond. Biologielesje ;-).

De bonen liggen te
drogen naast de radiator

Giele wâldbeantsjes/
gele woudboontjes

Nog meer bonen: Gisterenavond hebben we een deel van onze eigen (droog)boontjes gedopt. Een flink bord vol met gele wâldbeantsjes. Ze liggen nu in een pot in de vriezer zodat eventuele eitjes of larven van de bonenkever dood gaan (die kunnen niet tegen vorst). Na 3 dagen mogen ze eruit en kunnen we testen of wâldbeantsjes eigenlijk lekker zijn ;-). Voor de verwarming ligt nog een stapel peultjes te drogen; ik weet wat wij binnenkort eten nu de sperzieboontjes op zijn...

Stro

Mist, dalende temperaturen, verkleurende bladeren, een boel verkouden mensen; het is op en top herfst. Zelfs mijn sperziebonen beginnen eraan toe te geven en ik oogst inmiddels nog maar net genoeg voor een tweepersoons maaltje, in plaats van de bijna 2 kilo die er anderhalve week geleden nog af kwam.

Perfect mooie en
ontzettend misvormde winterwortels.

En dus wordt het tijd voor meer winterse maaltijden. Vorige week hebben we voor het eerst weer hutspot gegeten (het was even wennen, véél te veel peper er door gegooid), natuurlijk wel met winterwortels uit eigen tuin. En voor wie nog nooit winterwortels uit eigen tuin geoogst heeft is dat een feestje, kan ik je wel vertellen. Vol vermaak verwonderen wij ons over de dikke wortels in alle mogelijke vormen. Variërend van dikke klompen ineengedraaide punten, 2-benige mannetjes tot een perfecte puntige wortelvorm (jawel, zoals je ze enkel in stripverhalen en zelfs nooit in de winkel ziet). 

Daarnaast ben ik druk bezig m'n tuin winter klaar te maken. Afstervende bonenplanten eruit, zo goed als dode bloemen weg. En ook veel gedub: Haal ik de voor 3/4 dode courgette plant weg, of laat ik haar nog even staan? Ze ziet er niet uit, maar produceert nog wel courgettes.. Ze mag nog even blijven. De Oost-indische kersen gaan wel grotendeels weg, ondanks dat ze nog mooi bloeit: Te veel zaad productie. Ik oogst een paar pompoenen (iemand een goed recept voor spaghetti pompoen?) Ik wied onkruid dat zich tussen de Oost- indische kers verstopt had. 

En dan komt er zo langzamerhand steeds meer blote grond vrij. En blote grond.. dat kan natuurlijk niet. Regen en wind zorgen voor een keiharde plak klei, die dan weer gespit zou moeten worden, waar het bodem leven weer van dood gaat. 

De hele tuin wordt goudgeel!

Ik heb eerder al eens geschreven dat ik van plan was om bladeren om mulch te gaan gebruiken (herfst). Het verzamelen van bladeren bleek echter nogal een tijdrovend karweitje, en je hebt véél bladeren nodig om de grond een beetje fatsoenlijk te bedekken. Dus toen iemand meldde dat ie stro ging kopen en of er meer mensen waren die een pakje wilden, wist ik het wel! En nu verandert mijn tuin langzaam maar zeker in een goudgele vlakte (zie foto).

Ik ben heel benieuwd hoe het bevalt, en hoeveel er aan het einde van de winter van het stro over is.

Tussen het stro heb ik inmiddels ook nog een rijtje knoflook. Een speciaal ras dat ik gekregen heb en dat beter tegen ons Hollands klimaat moet kunnen. Maar als je graag eens knoflook wilt planten, kun je ook gewoon een paar teentjes van een 'supermarkt-knoflook' planten. Oktober is er de maand voor!

snotter

Calendula officinalis goudsbloem.
Mooie bloem én geneeskrachtig kruid.

Leuk hoor, weekendje weg met familie! Behalve dat een verkouden neefje van anderhalf die lichtelijk kwijlt en veel geknuffeld wil worden natuurlijk wel betekent dat ik nu ook snip verkouden ben..

En als het weer dan ook nog eindelijk echt herfstig begint te worden én het hardstikke vroeg donker wordt, herinner ik mij ineens dat ik een ligbad heb. Alleen.. Geen badolie of badschuim in huis en geen zin om met m'n snotneus, in het donker, naar de winkel te lopen voor een flesje badspul...

Dus dan maar mijn creativiteit de vrije loop laten. Vorig jaar heb ik een poosje zelf badbruisballen en andere lush-achtige dingen gemaakt (zie lush.nl ), dus ik heb nog wel wat liggen.. Er moet natuurlijk ook een geurtje bij.. Even googlen naar geschikte kruiden, die lekker ruiken én mij misschien van mijn verstopte neus af kunnen helpen?

Blijk ik een complete apotheek in mijn tuin te hebben!

Van sommige kruiden wist ik wel dat ze een helende werking hebben, goudsbloem bijvoorbeeld wordt onder de latijnse naam calendula verkocht als zalfje tegen schaafwondjes. Echinacea ken je misschien wel als de vieze druppeltjes 'echinacea force' die je vroeger moest slikken als je verkouden was (ik wel), staat gewoon in de tuin als de mooi bloeiende rode zonnehoed (bij mij volgend jaar pas, ik heb zaadjes). 

Borago officinalis komkommerkruid.
Tegen slijmvlies ontsteking

Maar er is veel meer; als aanraders voor mijn anti-verkoudheid bad vind ik onder andere: Citroenmelisse, komkommerkruid, pepermunt en tijm. Ze maken slijm los, zijn ontstekingsremmend, hoestremmend en weet ik niet wat meer. 

En dan hebben we het nog niet eens over het onkruid gehad. Ik laat altijd een weegbree plantje staan, voor als ik ruzie gehad heb met een brandnetel, werkt prima (placebo-effect?). Duizendblad schijnt te werken tegen allerlei huidproblemen en oppervlakkige wondjes. En wie kent het slaapmiddel valeriaan niet, dat gewoon langs de slootkant verderop groeit.

Genoeg gepraat, ik ga in bad!

Ps: In het Latijn verklapt de soortsnaam officinalis dat een plant een (vermeende) geneeskrachtige werking heeft. 

Boontjes (maar nu eens geen sperziebonen)

Het lijkt wel een bos met al dat blad...
Blijft de grond mooi bedekt.
En ja, ik ben dus met een plastic zak
door de bosjes geweest
om bladeren te scoren :-)

Terwijl ik nog steeds sperzie boontjes kan oogsten (ik denk nu écht dat het einde in zicht is..). Is ook de tijd gekomen om mij bezig te houden met een ander type boontjes: Droogboontjes. 

Wij hebben een heel bijzonder ras droogboontjes, namelijk 'wâldbeantsjes'. Ruurd z'n pake komt uit de wâlden (oostelijke deel van Friesland) en heeft altijd deze locale boontjes geteeld. Het leek Ruurd wel leuk om dat hier ook eens te proberen. 

En groeien dat ze deden!! Grote, slungelplanten met grote bladeren die meer over elkaar heen liggen dan rechtop staan. Logisch wel, de Wâlden staan bekend om hun arme zand grond, die bonen wisten niet wat hun overkwam op onze vette klei. Daardoor duurt het ook wat langer voordat de peulen rijp zijn, die planten zijn zo hard bezig met groeien en groot worden, dat ze 'vergeten' rijp te worden. Schijnt een bekend probleem te zijn als je rassen van het zand op klei gaat kweken. Maar desondanks begint nu eindelijk het blad af te sterven, en de peulen bruin te worden. 

Grote bossen boontjes hangen
te drogen aan de waslijn.
(De handdoeken hangen binnen aan een rekje)

De bladeren laat ik lekker liggen waar ze liggen (samen met nog wat extra populieren blad), de rest van de plant hang ik aan een touwtje aan de waslijn bij ons op het balkon. Ze hangen daar droog en op de wind, kunnen ze mooi opdrogen.

Ondertussen gaan er geruchten dat het komend weekend gaat vriezen. Het KNMI weet nog van niks, maar als die geruchtenmolen begint, ga je toch nadenken, wat moet ik doen als er wel opeens nachtvorst komt? De sperzieboontjes zullen er dan wel ineens mee ophouden en de courgette zal het waarschijnlijk ook niet lang meer uithouden.. Pompoenen moeten zowiezo geoogst worden. En winterwortels? Afdekken is misschien wel handig. 

Morgen krijg ik een pak stro, lijkt me daar uitermate geschikt voor. 

Mijn wortelen zijn trouwens reusachtig! Dat wat boven de grond uitsteekt tenminste, ik vermoed dat het ondergronds al snel een 5-voudige wortel of een stomp uiteinde is. 

Gigantische wortel, stuiver voor schaal.
(Onkruid wegdenken svp)

Andere dingen

Zaadjes van allerlei bloemen
(Gewoon de uitgebloeide
 bloemen plukken en drogen.
Ergens daarin zitten de zaadjes)

Afgelopen week niet zo veel op de tuin geweest, ondanks het mooie weer. Vandaar ook al bijna een week geen blog! Maar ik heb wel een aantal andere tuingerelateerde dingen gedaan. Ik heb zaadjes verzameld, pvc buizen gezaagd en een zaadbakje gemaakt (dan laatste heeft Ruurd vooral gedaan, ik heb erbij gestaan, gekeken en commentaar geleverd :-D ).

Zaden oogsten

Het bestellen van zaden stel ik nog even uit, dan moet ik eerst inventariseren wat ik nog heb en wat ik volgend jaar allemaal wil. Natuurlijk heb ik daar wel al wat ideetjes over (mijn tuin is te klein voor mijn ideetjes), maar ik ga eerst alles precies bedenken en urenlang door gidsen van zaadhandels bladeren/ scrollen. Waar het nu wel tijd voor is, is het verzamelen van zaad van éénjarige bloemen.  

En dus ben ik de tuinen afgestruind van ouders, schoonouders, vrienden en buren. De oogst? Rode zonnehoed, stokrozen, campenula's, lavendel (geen idee of dat wil uit zaad), reuzenbalsemien, iets dat leek op agastache en een boel bloemen waarvan ik geen idee heb hoe ze heten, maar die er wel mooi uit zagen. Tegen de tijd dat ik ze ga zaaien ben ik al lang vergeten wat alles is (nu al grotendeels) en ik had geen zin om tien verschillende plastic zakjes te gebruiken, dus ik heb alles bij elkaar gegooid. Oftwel: Dat wordt één grote verrassing volgend jaar:-). Ik hou wel van verrassingen.

Een tros PVC-buisjes.
Aan elkaar gerijgd voor vervoers-gemak..

PVC buizen zagen

Ik was al een poosje op zoek naar een pvc- buis om daar volgend jaar kolen in te planten ( zie het bericht mooi weer en knolvoet deel 2 ). Kom ik bij m'n ouders op de zolder van de schuur.. En wat zie ik daar? Jawel, een pvc- buis. Precies de goede maat ook nog, ongebruikt én ik mocht em hebben. Dus die buis in stukjes gezaagd (heb ik helaas geen foto van gemaakt; hele grote zaag). En toen met fiets, bus en weer fiets naar huis.. Ik had ook nog Ruurd z'n fiets mee, die toch al veel te groot is dus dat was een avontuur (dit keer gelukkig, geen foto). Nu kan ik volgend jaar 15 kolen planten... Dat wordt nog wel even dubben.. 

Mocht je dit trouwens ook willen proberen; mijn boerenkolen staan er goed bij en mijn koolrabi's waren gezond en lekker, maar hadden onder de diepte van de pot nog wel een beetje knolvoet. Daarom heb ik er ook voor gekozen om de buizen 15 centimeter lang te zagen, de potjes waren volgens mij 9 cm. 

Zaadbakje

Het bakje krijgt nog een likje verf.
 Bouwtekening volgt nog.

Hoeveel zakjes zaad heb jij? Ik heb geen idee hoeveel ik er heb, maar aardig wat. Ik gebruik nooit het hele zakje in één keer en heb dus altijd over. Die zakjes zaad bewaarde ik tot nu toe in een flinke bloempot, die daar al snel te klein voor werd en in een Rituals geschenk verpakking, die ook niet echt handig was.. Als gevolg liggen er meestal overal zakjes. Die ik dan weer kwijt ben etc. 

Ruurd was hier wel klaar mee (en ik eigenlijk ook wel) en is dus aan de slag gegaan om een bakje te maken. Het word een mooi bakje, model schoenendoos, waar héél veel zakjes met zaadjes in kunnen. 

Foto van het eindresultaat volgt nog. Nu moet ik mij alleen nog in houden om niet zó veel zaadjes te kopen dat dit bakje ook weer te klein is :-D.  

Herfst

Als een schilderijtje in een emmer...

De eerste dag van de herfst!  Gelukkig was het vandaag mooi weer, zijn de blaadjes nog groen en staat de tuin er ook nog zomers bij. Kan ik nog lekker even m'n kop in het zand steken en mezelf wijs maken dat het nog zomer is. (En dat heel eigenwijs zitten te bibberen in m'n korte broek). Terwijl ik dit schrijf hoor ik ter ondersteuning van mijn zomerse standpunt in de verte het deuntje van de ijswagen, wie in Vinkhuizen woont weet precies wat ik bedoel. (ik ben zo terug..).

Maar als het straks echt herfstig wordt vind ik dat ook wel weer leuk hoor, de bomen die mooi rood, geel, bruin en alles ertussen in kleuren. Kastanjes, eikels, beuken nootjes. Pompoenen, niet te vergeten!

En de tuin voorbereiden op de winter .De planten zal ik er straks uit gaan halen als ze doodgaan, maar dan blijft er kale grond over... En een tuin zomaar 'open en bloot' laten liggen kan niet. De kleigrond wordt dan keihard, het bodemleven trekt weg en voedingsstoffen spoelen weg met de regen (dit geld ook voor andere grondsoorten trouwens). En dus moet er gemulchd worden: Het afdekken van de grond. Dat kan door stro, bladeren, compost, planten resten of een groenbemester. 

De tuin begint toch al
een beetje herfstig te worden,
ook door het licht van de laagstaande zon

Groenbemesters zijn planten die de grond bedekken, voedingsstoffen vasthouden of soms zelfs binden en in het voorjaar ondergespit worden zodat ze vergaan en hun voedingsstoffen weer afgeven aan de bodem. Ik heb hier en daar wat phacelia gezaaid op een stukje dat al vroeg leeg was, maar dat is nu eigenlijk al te laat. Volgend jaar ga ik al eerder groenbemesters zaaien en dan gewoon tussen de groenteplanten. Als de groenten eruit gaan, blijft de groenbemester achter en groeit nog even door. Maarja, dat bedacht ik pas te laat.

Dit jaar moet ik dus wat anders verzinnen. Stro is lastig aan te komen (op de fiets met een pak stro, zie je het voor je). Dood planten materiaal is juist heel makkelijk aan te komen (de planten zijn er al, dood gaan ze vanzelf). Die ga ik waarschijnlijk aanvullen met bladeren. Wat voor bladeren moet ik nog even over nadenken. Ik weet dat eikenblad veel looizuur bevat en dat breekt slechts heel langzaam af. Populieren staan hier in overvloed, even googelen of die ook looizuur bevatten..

De vereniging gaat ook nog compost bestellen, paar kruiwagens daarvan erop, zodat de blaadjes niet weg waaien.. Ik zie het wel zitten.. Leuk mengelmoesje, kan ik direct zien wat wel en niet werkt. 

Ps: Is er iemand die weet hoe je mulch uitspreekt? Is het mulgh of mulsjh ? Voel me altijd heel onhandig als ik dat probeer te zeggen :-)

Nóg meer boontjes én ingemaakte courgettes

's Avonds nog even naar de tuin om een maaltje boontjes te plukken. De bonenplanten zijn over hun top, maar er zit vast nog wel een éénpersoons portie bonen aan. Daarna door naar de supermarkt.

Zo dacht ik.

Een jumbo-plastic tas vol boontjes :-D

Nou het was maar goed dat ik vast een boodschappentas meegenomen had, het kleine bakje dat ik voor de boontjes bestemd had stroomde al snel over :-D. Waar een paar dagen 30 graden al niet goed voor is. De planten staan ook nog opnieuw in bloei én de jonge plantjes die ik eind juli gezaaid had zijn inmiddels groot geworden en zitten ook vól bonen. Anderhalve kilo... minus

wat ik 's avonds opgegeten heb, heb ik nog steeds ruim een kilo boontjes hier in een boodschappentas staan. En dat terwijl mijn vriezer al propvol met bonen zit. Wat zal ik eens gaan doen? Wecken? Nog een keer proberen in te zouten? (ik heb inmiddels nog een aantal recepten gevonden, ik laat weten wat werkt nadat ik ze geproefd heb..)

Of zal ik ze van het weekend meenemen naar m'n ouders? Komen ze ook wel op, en vers zijn ze natuurlijk wel het allerlekkerst. Ook het minste gedoe, al heb ik ook wel zin om iets in te maken.. 

Geen probleem, ik heb ook nog 7 courgettes liggen, ga ik die wel inmaken:-) Daar heb ik inmiddels een goed recept voor. Al ben ik niet zo heel erg van de recepten, ik doe altijd maar wat, dus het is ook elke keer weer net een beetje anders :-D.

Dit is wat ik doe:

Ik snij de courgette(s) in kleine stukjes, die gaan in een vergiet met flink wat zout (paar eetlepels, tot alles bedekt is met zout). Die zet ik in de gootsteen met iets zwaars erop en blijft daar een paar uur staan. Die tijd kan je mooi gebruiken om je (weck)potten (of potjes met schroefdeksel) uit te koken. Ik doe ze gewoon (schoon) in een grote pan met water en dat laat ik ca. een half uur koken. 

Ik heb al een plank vol ingemaakt boontjes, courgette en bietjes..

Daarna ga ik azijn koken met suiker (per 500 ml azijn gebruik ik 300 gram suiker) Het is een beetje een gokje hoeveel vocht je precies nodig heb, beter te veel dan te weinig. Wachten tot de suiker opgelost is en de azijn kookt. Ondertussen een uitje snijden, die kan bij de azijn in. Theelepel kurkuma erbij, beetje mosterdzaad. Het vocht uit de courgette drukken, goed afspoelen (zodat het zout eraf is), en weer het vocht eruit drukken. De courgette even kort meekoken en dan kan je de potten vullen. Dat gaat heel makkelijk als je een trechter hebt, als je die niet hebt (zoals ik), is het een heel gepiel :-D.

Datum erop schrijven, en minstens 3 weken laten staan voor je het opeet. 

Smaakt een beetje naar atjar tjampoer, heel lekker. 

En je kunt natuurlijk variëren, meer of minder suiker, andere kruiden (jeneverbes, laurier, peper) andere groenten erbij... Mocht je dit recept te zuur vinden en een deel van de azijn willen vervangen (door water of vruchtensap bijvoorbeeld) dan moet je even op zoek naar een recept. De azijn zorgt in dit geval namelijk voor de houdbaarheid en minder azijn kan daar dus invloed op hebben. 

Eet smakelijk (over een paar weken dan..)

Mooi weer.. En knolvoet deel 2

Wat een lekker weer nog even in zo in september! Een cadeautje

:-) En zeker in combinatie met de vochtige september avonden en nachten ook zeer groeizaam weer. Kunnen de laatste bietjes en boontjes nog mooi wat zon pakken. De pompoenen worden nog net wat dikker voor het steeltje gaat verkurken en we ze kunnen oogsten. En ook de courgette gaat nog even vrolijk door alsof het nog augustus is (hoewel, gelukkig geen 10 courgettes per dag meer :-P ). Ook de wintergroenten, boerenkool, winterprei, winterwortels, beginnen zo langzamer hand groter te worden. Al moet ik nog zien of m'n boerenkool wat wordt, die zijn nog wel heel klein (wat ik dan weer bijna vergeet te vertellen is dat óók het onkruid groeit als een malle...).

Koolrabi in een pot. Tegen de knolvoet.

Mocht iemand met een goed geheugen zich nu af zitten te vragen: Hè, jij had toch knolvoet? Dat klopt. En over het algemeen wordt gezegd dat je in een tuin met knolvoet 5 tot 10 jaar geen kolen mag planten. Maarja, helemaal geen kolen... Dus ben ik op zoek gegaan naar meer informatie en ben een heleboel dingen te weten gekomen. Bijvoorbeeld dat sommige soorten minder gevoelig zijn voor knolvoet dan andere, boerenkool en spruitkool bijvoorbeeld. Vandaar dat mijn spruitkool als enige overleefde, dit voorjaar (er waren er 2, de andere is ten prooi gevallen aan slakken). Verder heb ik ontdekt dat er ook nog meer en minder gevoelige rassen zijn, daar ga ik dus volgend jaar op letten (al ga ik m'n kolen teelt volgend jaar wel drastisch beperken, wil niet het risico lopen dat ik een boel zieke plantjes heb, en veel kolen kweek ik uit gewoonte (radijs) en niet omdat ik ze zo lekker vind). En wat grotere plantjes, die eerst in grote potten zijn opgekweekt en al een flink wortelgestel hebben maken ook een betere kans tegen de ziekte (klinkt logisch).

Ook schijnt knolvoet niet tegen zure grond te kunnen, dus flink bekalken wil wel eens een beetje helpen. Wat dan wel weer in tegenspraak is met het gerucht dat een stukje rabarber in het plantgat ook zou helpen, dat is namelijk juist zuur, maar goed..

En ten slotte: Knolvoet zit in de bovenste 5 à 10 cm van de grond. Als je plantjes dus niet in de volle grond zet, maar in een bloempot zonder bodem, met schone potgrond. En díé dan in de volle grond. Dan zou het ook goed moeten gaan. 

Dat laatste heb ik al uitgeprobeerd met koolrabi's en dat gaat tot nu toe goed (ik vind koolrabi's als een van de weinige kolen wél echt lekker). En dus mijn boerenkooltjes nu ook uitgeplant in potten zonder bodem. Voor volgend jaar al bezig een bloembak van z'n bodem te ontdoen, en bij m'n ouders in de garage ontdekte ik nog een pvc buis, die in stukken gezaagd ook ideaal is (denk ik). 

Voor nu probeer ik dit. Als het werkt (ik hoop het). Ga ik volgend jaar een paar kolen kweken (maar niet te veel). Ik ga flink bekalken. Ik denk dat ik de rabarber maar achterwege laat (anders kan ik het kalken ook wel laten). Ik ga m'n plantjes goed groot opkweken in potten. En dan in potten en pvc buizen gevuld met potgrond in de tuin zetten. 

Een goede oogst gehad dit jaar!
(En stiekem al weer een beetje plannen aan het maken voor volgend jaar)

Ps: Dit is mijn 50e blogpost! Jeej :-D. Toen ik begon nooit gedacht dat ik het zo lang vol zou houden. En ik heb inmiddels al zo'n 2500 bezoekers (niet uniek, wel exclusief ikzelf :-) ) gehad! Bedankt allemaal voor het lezen, delen, en de leuke reacties. Op naar de volgende 50 berichten!

oogst spreiding

Het is september, de piek is geweest, het is officieel naseizoen. 

Mini boontjes aan de nieuwe planten,
kan ik over een week ofzo oogsten.

We oogsten nog steeds boontjes, maar niet meer zoveel als een paar weken geleden, er zijn nog courgettes, maar we komen er niet meer in om, er zijn nog tomaten te oogsten, maar bijna geen groente tomaatjes meer, en dat geldt voor veel groenten. Maar toch hoeft het niet zo te zijn dat je in juli en augustus dagelijks met een emmer vol groente thuis komt en dat het dan in september gebeurt is.

Als je slim plant (zowel plannen als planten) kan je veel langer oogsten en heb je niet zo'n steile piek, waarbij je in de zomer bijna geen boontjes en courgettes meer kan zien en de rest van het jaar zonder zit. 

De eerste oogst spreiding is bij mij begonnen doordat zaaisels minder goed opkwamen dan gehoopt of ernstig door slakken werden opgegeten, of ander onheil dat jonge plantjes kan overkomen. En dan zaai je een paar weken later nog een keer. De eerste zaaisels zijn natuurlijk eerder oogstbaar, te 'herkansing' komt wat later op gang en kun je wat langer door oogsten. Ik heb bijvoorbeeld één stok van mijn stokbonen pas later gezaaid (geen idee of ik die stok was vergeten of dat geen van de bonen opgekomen is..). De andere stokbonen lopen op hun laatste benen, hier en daar nog een bloemetje en nog wat boontjes die moeders mooiste niet meer zijn, de bladeren beginnen al dor te worden. Maar dien éne stok, die bloeit nog volop en hangt vol met lange, rechte, donkerpaarse, bonen. 

Nog jongere boontjes,
dat is nog even afwachten
of die nog boontjes gaan maken..

Toen ik mij realiseerde dat ik van die laatste stok niet alleen later, maar ook langer kon blijven oogsten heb ik nog maar eens extra stamboontjes gezaaid, eind juli. Ik denk dat ik daar volgende week de eerste boontjes van kan oogsten (en ik heb zelfs nog begin augustus boontjes gezaaid, ik zie wel of het nog wat wordt). 

Natuurlijk heb je kans dat het mislukt. De bietjes en worteltjes die ik eind juli en begin augustus zaaide (volgens het zakje zaaien tot half juli) hebben nog wel een mooie nazomer nodig. Ze zullen misschien wat kleiner blijven, en als het in oktober al gaat vriezen wordt het misschien wel helemaal niks. Maar als ik niet had gezaaid was het zowiezo niks geworden. 

Hetzelfde geld voor het voorjaar. Je kunt tot 15 mei wachten met de eerste boontjes zaaien, maar je kunt ook op 1 mei alvast een poging doen, als het niks wordt, zaai de 2 weken later nog een keer en 3 weken daarna nog een keer. Veel groenten doen het met een beetje geluk al veel eerder en nog veel later dan op het zakje vermeld staat (al blijft het altijd een risico).

Je kunt je oogsttijd ook verlengen door verschillende rassen te kiezen. Veel mensen doen dit al bij prei (zomer en winterprei) en aardappels (een vroeg ras en een middelvroeg ras). Maar neus vooral deze winter de zaadgidsen eens na bij welke groenten er nog meer verschil zit in oogsttijd. Tomaten en paprika's zowiezo, wortels ook. Misschien wel bij uien? Kolen? Courgettes? Veel vruchten hebben ook vroege en late variëteiten: Aardbei, framboos, appel, peer, pruim. 

Kunst op de open dag.
Geloof het of niet, maar dit is allemaal groente!

En tenslotte als je bonen planten als je al je zomergroenten al geoogst hebt kan je je nog verheugen op de herfst groenten: Pompoenen, droog-boontjes, bewaarappels, veldsla (kan je nu zelfs nog zaaien!) en boerenkool. Voor degenen die een kas hebben is er zelfs nog een optie om weeuwenteelt toe te passen, waarbij plantjes (vaak bloemkool) in het najaar gezaaid wordt, in de kas overwinterd, om dan in het vroege voorjaar al verse groente uit eigen tuin te kunnen oogsten. Maarja, geen kas..

PS: De open dag was zeer geslaagd! Zie facebook voor meer foto's van de open dag.

Open dag

En om toch nog een beetje
iets van mijn eigen tuin
te laten zien in dit blog:
Dit is een Siamese tweeling framboos,
twee aan elkaar dus!
Inmiddels in mijn buik, hij was lekker :-D

Komende zaterdag, 3 september heeft de volkstuinvereniging open dag. 

Ik was er vorig jaar niet bij en heb dus niet zo heel veel verwachtingen, maar volgens de poster zullen er workshops, rondleiding, kinderactiviteiten en lekker eten en drinken zijn (Zie ook de poster, hieronder :-P ). Doordat een van de commissieleden van de activiteiten commissie door vervelende omstandigheden niet of minder kon helpen met de organisatie, werd ik gevraagd of ik hier en daar iets wilde doen. En dus hebben winkelende Vinkhuizenaars mij al flyerend op de markt kunnen vinden, heb ik persberichten geschreven (http://vinkhuizen.nl/projecten/vinkhuizen-samen/4921-open-dag-volkstuinvereniging-golden-raand) en heb ik aan een folder voor de vereniging zitten klussen.

En als je er dan zo een beetje bij betrokken raakt, wordt je ook steeds nieuwsgieriger naar die open dag. Stiekem heb ik al wat extra gewied in mijn tuintje, je weet maar nooit waar die rondleiding langsgaat.. En ik ben ook wel benieuwd naar die workshops... Geen idee wat voor workshops het zullen zijn, vast wel leuk. Maar vooral natuurlijk of er veel mensen komen; zouden mijn geflyer en persberichten effect gehad hebben?

We gaan het meemaken, kom allemaal kijken komende zaterdag, Volkstuincomplex 'de Golden Raand'. Friese straatweg 420-1. (Dat is achter de Aquamarijnstraat, tussen de blauwe en de gele flat door, dan een zandpaadje door, kom je bij een groot groen hek met 'Golden Raand' erop. Ik neem aan dat het hek dan open staat :-D.

Het gaat maar door!

Oogst, oogst, oogst...

Ik oogst de courgettes klein, dan zijn ze lekkerder,
en 9 kleine courgettes zijn beter op te krijgen dan 9 grote...
Als ik bij iemand op bezoek ga neem ik een courgette mee :-)

Je bent even een paar dagen weg en dan is het weer raak: 4,5 kilo boontjes, 9 courgettes, een emmer onkruid. We kunnen deze week nog een keer bietjes eten, de eerste winterwortels beginnen groot te worden en de paprika's, komkommers en tomaten op het balkon beginnen ook te rijpen. Mijn diepvries begint zich te vullen, ik experimenteer met wecken en boontjes inzouten. De wintervoorraad is bijna klaar ;-)

Gisteren spinazie gegeten, gewokt met ui en tomaat uit eigen tuin. Alleen het gehakt kwam niet van eigen koe, bij gebrek aan een koe.

Dat heb ik de laatste tijd vaak trouwens: Alleen vlees, boter, koekjes en afwasmiddel haal ik nog bij de supermarkt, de kassières zullen wel denken dat ik zeer ongezond leef ;-).

Mais

Mais planten zijn best wel mooi...

Ook mijn mais planten doen het goed. Ik ben eigenlijk niet zo'n mais eter, de weeïge smaak van suikermais... Als ik het voorgeschoteld krijg eet ik het, maar ik zal het niet snel zelf klaarmaken. Waarom ik dan toch mais verbouw? Om de popcorn :-). Ik heb een keer een zakje popcorn-mais gekocht (dus nog niet gepopt). En bij wijze van experiment een paar korrels gezaaid. en zowaar: Ik heb 2 mais planten! Nu nog afwachten of het willen poffen... Op het gebied van experimentjes trouwens, voor wie het interesseert; mijn pinda-experiment is niet gelukt, de pinda's schimmelen en kiemen niet. Mogelijk zijn ook niet-gebrande pinda's wel gekookt of anderszins bewerkt. Volgend jaar kijken of ik zaai-pinda's kan vinden.

Raar

Ook een plant die het goed doet: Mijn perenboompje, van het voorjaar gekocht bij de Lidl. Had wat opstartproblemen, duurde lang voordat hij blad kreeg, maar nu doet hij het goed. Hij bloeit zelfs.. Jawel, mijn perenboom bloeit half augustus... Straks in januari rijpe peren denk ik :-D.

3,8 kilo paarse boontjes,
en dan nog een lading groene, die niet op de foto staan :-)

surprise!

Niet heel goed te zien, het is
maar een klein bloemetje, maar tóch.
Op de achtergrond zie je
nog net een puntje rucola.

Het leukste aan een tuin vind ik denk ik de verrassingen. Dat je je tuin op loopt en ineens ziet dat mooi bloeit, of dat al bijna geoogst kan worden! Hoe minder je het verwacht, hoe groter de verrassing natuurlijk.

Zoals de viooltjes die ik ongeveer een maand geleden zaaide, zodat ze vólgend voorjaar zouden bloeien.. Zie ik ineens een bloemetje! Of ze volgend jaar weer gaat bloeien..? Dát wordt een verrassing :-) 

Op de achtergrond van de foto nog zo'n verrassing; een rucola plantje, net als de rucola die er vorig jaar stond alweer mooi aan het bloeien, wie weet istie er volgend jaar weer :-) (al is zo'n stiekeme zelf uitzaaier natuurlijk niet handig in verband met de vruchtwisseling...)

Ook deze paprika verraste mij: Al weken langen zaten er groene vruchtjes in de plant die niet zo veel zaten te doen... Ik dacht dat ze nog wel een bak zonlicht en warmte nodig zouden hebben. En toen ineens, van de ene op de andere dag, knalrood! Surprise!!

Bijna helemaal rood mini-paprikaatje.
Paprika erboven heeft in te felle zon
gestaan en een brandplek opgelopen.
Wordtie niet minder lekker van. 

Of die plantjes die a tijden in een hoekje stonden te verpieteren, hadden ineens, uit het niks leek het wel, intens blauwe bloemen. Lobelia denk ik...

Onkruid kan soms zelfs verrassend zijn. Ik schrijf al eens over een 'onkruid' dat komkommerkruid bleek te zijn, en nu nog steeds prachtig bloeit en gonst van de hommels en de bijen. Ik laat met opzet wel eens een plantje staan om te kijken wat het wordt. Wat ik tot nu toe 'gekregen' heb: Teunisbloem, wilgeroosje, muskuskaasjeskruid, bergbastaardwederik en natuurlijk een boel plantjes die toch te onkruidig waren om nog langer te tolereren :-). Ook deze mooie bloemen moeten wel allemaal tijdig verwijderd worden voordat ik volgend jaar een tuin vol heb met wilgeroosjes en bergbastaardwederikken...

Of mijn pompoenplant; al tijden veel mannelijke bloemen (vormen geen pompoen) : Zat er opeens een dikke pompoen aan (die ook nog anders was dan ik mij van het plaatje op het zakje meende te herinneren). Achteraf zag ik op een foto dat er eerder (natuurlijk) al een klein bolletje zat, maar dat heb ik blijkbaar gemist. Inmiddels zitten er al een stuk of 4 pompoenen aan en de plant bloeit vrolijk verder. Nu nog afwachten of de smaak ook zo verrassend is...

Bramen!

Prachtige kleuren!
En let ook op het bijzonder blad op de achtergrond!

Om mij heen zijn een aantal tuinen nog leeg.. Mocht je nog belangstelling hebben voor een volkstuintje, dan kan dat dus zonder probleem, word je mijn nieuwe buurman/vrouw :-). Ik vind het namelijk maar helemaal niks, al die lege tuinen. Het ziet er niet mooi zo'n door onkruid overwoekerde tuin, ik krijg er veel onkruid van én ik kan nooit eens aan m'n buur vragen of hij/zij ook last heeft van knolvoet, waarom zijn aardbeien zo veel beter dragen dan die van mij en of hij wel eens meloen in de tuin gehad heeft, ik noem zo maar wat. 

Bovendien worden de leegstaande tuinen hoe langer hoe oncontroleerbaarder, de tuinen naast en tegenover mij waren beide aan het begin van het jaar nog verhuurd. Er stonden appelboompjes, bessenstruikjes, wat overgebleven groenten van vorig jaar (bloeiende prei en kolen, mooi!), en mijn ene buurman had zelfs nog aardappelen gepoot (die helemaal kapot zijn gegaan aan de phytophtora). Helaas als het onkruid een keer goed begint te woekeren blijft daar weinig van over... Door de vereniging worden daarom alle leegstaande tuinen regelmatig gemaaid. Gelukkig houden ze daarbij wel rekening met de appelboompjes en bessenstruikjes.

Maar nu, sinds een week of twee is de tuin tegenover de mijne weer verhuurt. De helft althans, het was namelijk een hele grote tuin. De nieuwe eigenaar is direct goed bezig gegaan, laten ploegen en vrezen, goten gegraven, verhoogde bedden gemaakt, en ook al kolen en prei geplant. Binnen een paar dagen van wildernis naar tuin. Mooi om te zien.

Zwart glimmende bramen!

Mijn nieuwe buurman had alleen geen behoefte aan de vele vruchtenstruikjes die er nog in de tuin stonden... Een stuk of 3 zwarte bessen, een blauwe bes en een braam. 

Geen probleem, omringende tuiniers mochten een struikje adopteren mits ze hem zelf uitgroeven... En zo werd ik de nieuwe eigenaar van een braamstruikje...

( Het verplanten bleek overigens lastiger dan verwacht, bij het graven van een ruim plant gat bleken er stukken glas van 20 x 30 centimeter in de grond te zitten!)

Het braamstruikje is goed aangeslagen, de eerste dagen was hij wat slapjes, maar na 2 dagen en 5 gieters water was hij weer hardstikke blij. Het is een hele bijzondere braam, hij heeft namelijk geveerd blad (normaal heeft een braam 3 ronde blaadjes bij elkaar). Eerst twijfelde ik dan ook of het wel een braam was. Na wat googelen vermoed ik dat het een 'Thornless evergreen' is. Geen dorens, in de winter groen.. Kon minder. Nu nog bramen :-D. Daar hoefde ik gelukkig niet lang op te wachten.. Ik heb inmiddels geleerd dat ik wat geduld moet oefenen, een zwarte braam en een rijpe braam zijn blijkbaar niet hetzelfde. Als ik ze moet plukken, dus eraan trekken, dan zijn ze nog een beetje zuur. Als ze er bijna vanzelf afvallen als ik vastpak zijn ze heerlijk zacht en zoet... mmm...

Wat vind jij van bramen? Zo eten of ergens doorheen? Laat het weten in de comments!

Ps: Ik ben bezig met een experiment om bonen in te zouten... Helaas is er op internet en zelfs in mijn inmaak-bijbel "Rijke oogst" van Alys Fowler, weinig over te vinden. Als iemand hier ervaring mee heeft hoor ik het graag!

Bzzz.. bzzz..

Beestjes

De bloem van een courgette
wordt druk bezocht door bijen.

Iedereen die een tuin heeft weet dat er meer dan alleen alleen planten leven. Wormen, kevertjes, pissebedden, slakken, luizen, vliegen, bijen... Hoe langer je tuiniert hoe meer beestjes je in je tuin hebt. Hoewel er een enkel vervelend plaag beest bij zit (slak, luis) kan het merendeel geen kwaad, of heeft zelfs een pósitieve invloed op jouw tuin. Denk maar aan lieveheersbeesje, deze mooie rood-zwart gestipte veelvraten zijn dól op luizen, en minder luizen is weer beter voor onze plantjes. Of wat dacht je van wormen? Die zijn essentieel voor de afbraak van organisch materiaal (planten resten) in de bodem. Dat zetten ze om in humus, dat weer voedsel is voor onze plantjes. Bovendien zorgen ze ervoor dat de bodem luchtig blijft. 

Bijen en hommels

Maar de beestje waar ik het eigenlijk over wou hebben zijn de bijen en de hommels. Met mooi weer gonst het in de tuin, loom vliegen de hommels van bloem naar bloem, terwijl de bijen met wat meer haast er tussen door zoemen. Bij elke bloem halen ze een beetje nectar en stuifmeel dat ze terug brengen naar de bijenkorf of het nest (hommels maken een nest, net zoiets als mieren). Door onder en langs de meeldraden van de bloemen te kruipen kruigen ze stuifmeel op hun pootjes en op hun rug, bij de volgende bloem valt het stuifmeel er weer af. Óp de stamper van de volgende bloem, et voila, de bloem is bevrucht. Vervolgens kan daar een courgette, appel, aardbei of wat voor vruchtje of zaadje dan ook uit groeien, afhankelijk van de soort bloem natuurlijk :-). 

Een belangrijke taak voor die kleine zoemertjes dus, veel soorten worden alleen bevrucht door dit soort insecten (andere soorten ook door bijvoorbeeld de wind). Zonder bijen en hommels zouden veel vruchten niet meer kunnen groeien. 

Hulp

En laat het nou heel slecht gaan met de bijen. Door landbouwgiffen, ziekten en parasieten is er al jaren een grote bijen sterfte. Bovendien zijn er steeds meer gebieden die voor bijen onaantrekkelijk zijn, denk maar aan een stad waar bijna elke tuin betegeld is (Let maar eens op de tuintjes in Vinkhuizen). 

Een hommel doet zich tegoed aan een lavendel bloem.

Je kunt de bijen en ook de hommels een beetje helpen door veel bloemen in  je tuin te hebben. In heb voorjaar zijn overal bijen-zaadmengsel te koop, ook gewoon bij een Action of Lidl voor bijna niks. Staat ook nog eens leuk. Maar ook planten die wij niet zozeer als 'bloemen' zien zijn goed. Mijn courgette - plant is bijvoorbeeld heel populair, en een bloeiende tijm plant is soms bijna top zwaar door alle bezoekende bijtjes. Ik heb in mijn tuin een hoekje met phacelia, een erg mooie bloem die zéér populair is bij alles wat zoemt. 

Zwerm

Een imker ontfermde zich over een bijenzwerm
een paar jaar geleden bij mij in de straat.
De bruine 'kluit' bestaat helemaal uit bijen. 

In het voorjaar en de zomer kan een bijen volk gaan 'zwermen', er is dan te weinig ruimte in het oude nest en een nieuwe, jonge koningin neemt een deel van het volk mee op zoek naar een nieuwe woonplek. Dit ziet er vaak uit als een bol of punt van bijen die ergens in een boom, aan een huis of zelfs aan een fiets hangt. Als je zo'n zwerm ziet hangen, raak niet in paniek, jaag ze niet weg, bel niet de ongedierte bestrijding, maar bel een imker. Een imker weet hoe hij/zij met een zwerm om moet gaan en hoe je ze kunt vangen. Bovendien is een imker vaak blij met een nieuw volk, of weet iemand anders die graag een bijenvolk wil. Even googelen levert al snel een imker in de buurt op. 

Linde

Tot slot nog: Mocht je in augustus een boel dode hommels onder een boom aantreffen? Geen paniek, dit is normaal. De boom is waarschijnlijk een linde. De linde ruikt ontzettend lekker voor hommels, ze komen er massaal op af en willen allemaal een hapje linde-nectar. Helaas heeft de nectar van de linde niet een heel hoog voedings-gehalte. De hommels kunnen niet genoeg voeding uit de lekkere lindebloesem halen en gaan dood door verhongering. Jammer, zielig, maar niet abnormaal!