Laten jullie wat voor me over?

Ik loop net naar de tuin en het begint: 'drup, drup, drup...' Zo'n gestage regenbui, niet hard, maar wel úren achtereen. 

Ratten, muizen, vogels?
Ze hebben in elk geval lekker van mijn
 kapucijners gegeten..

Nou ja, ik ben er nu, en mijn jas is waterdicht. Wieden kan wachten tot het mooier weer is, maar ik heb ook nog een aantal plantjes die uitgeplant moet worden, en dat kan beter eerder dan later. De sla en de worteltjes kiemden slecht en waren steeds al opgevreten voordat het als sla en wortel herkenbaar was, dus die heb ik thuis voor gezaaid. Worteltjes kunnen niet zo goed tegen overplanten, de penwortel beschadigd snel, en daar krijg je maffe worteltjes van, maar beter maffe wortels dan geen wortels. Ik zie wel wat het wordt. Vooral rondom de sla veel slakkenkorrels gestrooid, misschien helpt het. Voor de zekerheid had ik dit keer extra veel sla gezaaid, als 3/4 opgegeten wordt heb ik nog steeds genoeg sla. 

De regen verbeterd mijn humeur niet, en de aanblik van mijn kapucijners ook niet. Al geruime tijd zat ik te dubben, moet ik al oogsten? Of nog wachten? Een website zei me vroeg te oogsten, een vriend zei me nog wat te wachten. Nu hebben de vogels of de knaagdieren voor mij beslist: Ze zijn eetbaar. 

Verse kapucijners!

Gelukkig hebben ze nog genoeg voor me over gelaten, dus vanavond eet ik voor het eerste verse kapucijners. En dat is dan niet voor het eerst dit jaar, maar voor het eerst in mijn leven, en daar wordt ik dan weer blij van :-). Ik heb ze net gedopt en ben zeer benieuwd hoe ze smaken. Dat is leuk aan een moestuin, je kunt dingen eten die in de winkel niet of bijna niet te koop zijn!

Eerder deze week heb ik de prei uitgeplant. Eerst nog even gegoogeld, hoe moest dat ook alweer? Ik weet dat ze in een gat gestopt moet worden, maar moet ik dat dan nog aandrukken of zo? Blijkt niet te hoeven. Een ruim groot genoeg gat, preitje erin, beetje water erbij, klaar. Het gat slipt vanzelf dicht, het water geven helpt daarbij al een beetje. Met een bamboe stok prik ik gaten van zo'n 15 centimeter diep (Ruurd heeft die bamboestok ooit uitgerust met een stuk tape elke 10 cm, dat komt nu goed van pas).  Mijn preitjes zijn nog wat ondermaats. Volgens verschillende bronnen horen ze zo dik te zijn als een potlood, die van mij zijn eerder als een potloodvulling... Maar ze lijken goed aan te slaan, dus wie weet worden het nog flinke preien. Het is een winterras (blue d'hiver), dus ze hebben nog even de tijd. Ik zag op de volkstuin afgelopen maart zelfs nog winterpreien. Mijn onbewoonde buurtuin heeft overigens ook nog preien staan, mooi bloeiend met grote paarse bollen. Als ze te klein of niet lekker zijn om te eten, kan ik ze altijd nog laten staan voor hun bloemen :-)

Bijschrift toevoegen

Ps: Ik kom er net achter dat verse kapucijners rauw ook best lekker zijn!

Kolen, kooltjes en knolvoet

Één grote familie

De koolfamilie is groot en voedzaam. De Latijnse naam is Brassicaceae (Brassica betekent kool) en in het Nederlands heet ze kruisbloemenfamilie. De oorsprong van deze naam is duidelijk te zien als je naar de foto's van bloeiende kolen hieronder kijkt; elke bloem heeft 4 blaadjes, in de vorm van een kruisje. Daaraan zijn ze dan ook gemakkelijk te herkennen. En als je er dan eens op gaat letten hebben heel veel soorten 'kruisbloemen'. Alleen in de moestuin al vinden we ontzettend veel kolen: Bloemkool, broccoli, boerenkool, spruitkool, Rode-, witte-, chinese- en spits- kool. Maar ook radijs, rucola, rammenas, mosterd, koolrabi, koolraap en meiraap behoren tot de kolen. En wat dacht je van tuinkers? Laat er maar eens bloeien: Hele kleine kruisbloemetjes. En dan vinden onder de 'wilde planten' nog veel meer kruisbloemigen, koolzaad, herderstasje, judaspenning en look-zonder-look om er maar een paar te noemen.

Bloemen van radijs, herderstasje en mosterd. Allemaal kolen, allemaal met 4 blaadjes in een kruisje. 

Één soort

Van deze hele lijst behoren echter de planten die wij vaak zien als de 'echte kolen' (Bloemkool, broccoli, boerenkool, spruitkool, Rode-, witte-, chinese- en spits- kool) allemaal tot dezelfde soort: de Brassica oleracea. Door te kweken en selecteren op verschillende eigenschappen zien de verschillende ondersoorten er totaal anders uit, en smaken ook heel anders. 

Dit is vooral handig om te weten als je zaden wilt oogsten. Planten van dezelfde soort kunnen elkaar bestuiven. Als er dus twee verschillende kolen naast elkaar bloeien kan er gemakkelijk kruisbestuiving plaats vinden, waardoor je iets als een boeren-spruitkool of bloem-rode kool zou kunnen krijgen. Wellicht heel lekker, maar waarschijnlijk een teleurstelling. Als je dus zelf zaad van kolen wilt kweken, moet je ervoor zorgen dat de plant alleen zichzelf kan bestuiven, door er bijvoorbeeld een plastic zak omheen te binden. 

Eetbaar!

Het mooie van de kruisbloemenfamilie is dat alle leden eetbaar zijn, maar dat de smaken erg uiteenlopen. Van radijs tot boerenkool en van mosterd tot koolrabi; compleet verschillend. Ook de wilde soorten zijn dus allemaal eetbaar, al zijn sommige lekkerder dan andere. Look-zonder-look is bijvoorbeeld heel geschikt als knoflook vervanger. Vandaar ook de naam: Hij smaakt naar look, maar het is geen look.

Wel oppassen voor eventuele hondenuitlaatplekjes als je wild gaat plukken!

Het nadeel...

Mijn bloemkool en broccoli met duidelijke
knolvoet bij de wortel. 

Al die kolen hebben alleen één groot nadeel : Knolvoet. Een vervelende ziekte die niet te bestrijden is en die je lastig weer kwijt raakt als hij éénmaal in je grond zit.. Om knolvoet te voorkomen wordt een ruime vruchtwisseling aangehouden: Waar dit jaar kool heeft gestaan mag de komende 4 (op zandgrond) tot 6 jaar (op kleigrond) geen kool verbouwd worden. Op deze manieren krijgen eventueel ontstane sporen geen kans zicht te vermeerderen. Als er echter knolvoet in de grond zit is er héél lastig af te komen, de sporen kunnen tientallen jaren in de grond achter blijven zonder dood te gaan.

En dat blijkt maar weer: Voor zover ik weet heeft er vorig jaar alleen courgette in mijn tuin gestaan en de circa 10 jaar daarvoor heeft mijn tuin braak gelegen. En toch: Knolvoet in mijn broccoliplantjes :-( . (misschien dat er wel veel herderstasje, look-zonder-look en al die andere wilde kolen stonden...)

Als er iemand een oplossing, remedie, manier om tóch kooltjes te kweken, weet, dan

hoor ik het graag! En zo niet dan duim ik dat mijn spruitkooltjes, rammenas, rucola en radijs gespaard blijven!

Brandnetel gier

Hè wat?
Jawel, brandnetel gier.

Dit is brandnetel gier :-D

Simpel gezegd: Gegiste brandnetelsoep. Niet alleen een geweldige meststof, maar óók nog goed tegen bladluis. Nog een bijkomend voordeel: Je bent van al die brandnetels in de slootkant af :-D. Als dat niet geweldig is?
En het is nog makkelijk te maken ook.
Pluk flink wat brandnetels, een halve emmer vol ofzo (Handschoenen! Lange mouwen!). Doe hier water bij tot het ruim onder staat. Eventueel een flinke schep suiker (dat helpt het gistingsproces maar is niet nodig). Zet dit op een plek waar je er geen last van hebt (als het gaat regenen is een afdakje fijn). Laat dit 1 tot 2 weken staan. Zo nu en dan doorroeren. Als het nog bubbelt moet het langer staan. Als het ontzettend stinkt gaat het goed!
Filter de brandnetel troep eruit (ik gebruikte een oud gordijn), en klaar is Kees.

Brandnetels bevatten ontzettend veel stikstof, dit komt vrij tijdens het gisten, waardoor brandnetelgier een goede meststof is voor planten met een grote stikstof behoefte (kolen, bladgewassen), deze groeien hierdoor beter en worden beter bestand tegen ziekten en plagen. Vooral niet gebruiken op planten waarvan je niet het blad eet: Als je bijvoorbeeld een aardappelplant te veel stikstof geeft krijg je érg veel blad en geen knollen. Hetzelfde geldt voor vruchtgewassen en bonen.

De restanten brandnetels kunnen op de compost hoop

Verder zit er in brandnetels een stof waar luizen een pest hekel hebben (de zelfde stof die ons irriteert als we een brandnetel aanraken, dacht ik). Als je de brandnetels alleen tegen luizen wilt gebruiken kun je ze korter laten staan, vergisten is dan niet nodig.

De brandnetel gier is sterk en moet daarom verdund worden, ongeveer 1 op 10. Dus 1 liter gier op 10 liter water. Je planten mee begieten, of tegen de luizen op de bladeren sproeien ( doe dit als de zon niet te fel is!).

Laatste puntjes: Er groeien in Nederland 2 soorten brandnetels, de grote en de kleine, beide zijn geschikt. Jongere planten schijnen beter te werken. En oja, had ik al gezegd dat het stinkt? Zorg dat je geen emmer gistende brandnetels naast je terrasje hebt staan!
De resten brandnetels kunnen na het filteren gewoon op de compost hoop.

Mooi!

Blauw
Mooi istie hè? Het muntgoudhaantje. En dan doet deze foto hem nog niet eens echt eer aan. Ik heb er maar één gezien, zo'n bijna volmaakt rondje kevertje, blauwer dan blauw, en glimmend. Maar die ene was blijkbaar genoeg. In mijn citroenmelisse. De citroenmelisse die al in mijn tuin stond, waar ik voorzichtig omheen gewied heb, en die ik na het aanbrengen van de compost zorgvuldig weer uitgegraven heb. De citroenmelisse die het zó ontzettend goed doet en nu een 60 cm hoge en brede plant is. En die nu dus vol zit met kleine vieze zwarte beestjes: De larven van de muntgoudhaan.
Gelukkig is de plant groot zat en kan hij een beetje vraat aan. Vanavond maar zo veel mogelijk gevangen en geplet. Ze zijn al fijn als je ze oppakt, dus wel weghalen en niet pletten is geen optie. Vingers vol geplette larf Blegh.. Ze ruiken wel lekker: Naar Citroen :-D
Daarna maar flink wat melisse geoogst, thee met gaatjes smaakt prima :-) Ik heb zelfs meer geoogst dan vorig jaar het hele jaar van mijn kwijnende melissetje in een pot. Die de winter overigens niet heeft overleeft. Zie daar het verschil tussen een pot en de volle grond..

Strawberry
Goed in combinatie met melisse thee (en een héleboel andere dingen): Aardbeien. Ze zijn bíjna oogstbaar! Die van mijn buurman zijn niet iets vroeger en daar mocht ik er al een van proeven, mmm...
En toen moest ik er aan denken dat aardbei  best wel een gek woord is. Aard-bie Een bei (bes) die in de aarde groeit. Behalve datie niet ín de aarde groeit (zoals een aard-appel, een aard-peer en een aard-noot), maar eróp. Een bes is het officieel trouwens ook niet (het is een schijnvrucht...)

De aardbeitjes liggen mooi droog op een bedje van hooi..

Strawberry (Engels voor aardbei) daarentegen vind ik een mooie naam. Het geeft namelijk precies weer hoe aardbeien vaak groeien: Op een bedje van stro (straw). Als de aardbeien zo op de blote grond liggen rotten ze weg, en daarom leggen we er een beetje stro onder; blijven ze mooi droog en bovendien kruipen slakken niet zo makkelijk door stro (hoop ik althans).
Helaas had ik geen stro, en ik zag mezelf nog niet echt fietsen met een pakje stro achterop, dus zijn het bij mij hayberries geworden :-)

Zon, slakken en lieveheersbeestjes

Zon ! :-D

Wat een heerlijk weer! Overdag helaas té warm om te tuinieren, dus vanochtend al even geweest en gisteravond was het ook heerlijk. Hier en daar is iemand dapper bezig met spitten ( een pas verhuurde tuin vol onkruid) en zelfs met tegels leggen, ik vind wieden en water geven met dit weer warm genoeg. En degenen die naast groentetuin ook een stukje terras hebben houden zich bezig met belangrijke zaken als wijntjes drinken en zonnen :-D. En dan te bedenken dat ze in het zuiden van het land voor de derde achtereen een weer alarm hebben wegens water overlast...

De zon blakert de tuin..

Mulch

Met dit weer is het wel heel duidelijk dat mijn mulching met compost nut heeft. Waar sommige tuinen één harde plakkaat klei zijn, is mijn toplaag van compost heerlijk los en rul. Onkruid kan ik er zonder probleem zó uit trekken. En misschien nog wel belangrijker, onder de compost is de klei nog steeds licht vochtig.

Desondanks heb ik toch maar even flink gegieterd gister avond. Vooral op mijn balkon waren een aantal plantjes wat zielig. Het is dan zo verleidelijk om direct maar water te gaan geven, maar juist met zonnig weer is het beter om 's avond of  's ochtends water te geven. Een druppel water op een blaadje werkt namelijk als een vergroot glas, waardoor je plantje ernstig kan verschroeien. 

Slakken

Toch maar over op slakkenkorrels...

Ik heb het opgegeven. De slakken bestrijding niet natuurlijk, maar het bestrijden zonder slakken korrels. Bier vallen werken goed, maar ik ben een fortuin aan bier kwijt. Ik heb nog allerlei andere (soms fascinerende ) remedies gehoord en sommige uitgeprobeerd. Zoals een paar kattenbrokjes op een schoteltje leggen, schijnen slakken dol op te zijn, en dan na donker alle slakken er af plukken. Ik heb het niet geprobeerd aangezien ik geen kat heb, en geen zin had om speciaal voor de slakken kattenvoer te kopen (misschien eens een handje vol meenemen bij m'n ouders). Of deze: Slakken ontploffen van maismeel. Dat klinkt geweldig, enigszins wreed misschien. Maar ook wel heel fantasierijk. Ik heb het geprobeerd natuurlijk, maar ben tot nu toe nog geen resten van geëxplodeerde slakken tegen gekomen (als je hier video beelden van hebt, wil ik die graag zien (-; ).

Dus slakkenkorrels. Ecologisch natuurlijk, de egels en spreeuwen in mijn tuin moeten het wel overleven (die eten weer slakken!). In de winkel op de volkstuin voor 4,50 een bakje vol blauwe korreltjes. Gaat veel langer mee dan de 9 blikken bier die ik voor die prijs kan halen. 

Ik ben er nog een beetje mee aan het experimenteren. Officieel hoor je het rond de plantjes te strooien, dan trekt het in de grond en maakt daar (ook als je het niet meer ziet) de slakken dood. Mijn vader deed het vroeger in een jampotje en legde die dan tussen de hosta's. De slakken komen op de geur af, eten de korrels en gaan, later, verder op, dood. Je hebt dan het slakkengif niet in de grond zitten, maar als de slakken niet vrijwillig je potje in kruipen werkt het niet. 

Dat de slakken niet ter plekke dood neer vallen is zowel een voor als een nadeel van slakken korrels. Bij de katten brokjes methode, handmatig vangen of bier vallen kun je goed je 'score' bij houden. "20 slakken gevangen vandaag!" Het nadeel daarvan is natuurlijk dat je een bult gore slakken lijkjes hebt...

Lieveheersbeestje pop.
Ik denk het 7-stippelig lieveheerstbeest
Coccinella septempunctata

Ik hoorde vandaag een aantal tuin buren zeggen dat de korrels niet werken, nooit een dooie slak erbij gezien; daarom dus. Dat ze toch werken weet vrijwel zeker: De slakken vraat is al flink achteruit gegaan.

Mocht je ook overwegen om slakken korrels te kopen, escar-go van ecostyle is ecologisch en veilig voor huisdieren, kleine kinderen, vogels en egels.

Lieveheersbeestjes

Ten slotte: De lieveheersbeest larve die vorige week op mijn aardbei plant zat heeft een pop gemaakt. Zie hiernaast. Verderop zaten nog meer larven en poppen, dus luizen: Maak je borst maar nat. Mocht je zo'n ding in je tuin tegen komen: Lekker laten zitten. 

Geniet van het weer en de tuin!

Het bloeit :-)

Wit met subtiel paarse lijntjes.
Zoals elke kool heeft rucola 4 bloemblaadjes.

Wie houdt er nou niet van bloemen? Behalve mensen met hooikoorts misschien..

Ook bij mij in de tuin beginnen zo langzaam aan aardig wat plantjes te bloeien. Altijd mooi. Niet altijd de bedoeling natuurlijk. De spinazie, rucola en sla zijn lekkerder zonder bloemetjes. Maar niet getreurd, ook de bloemen van rucola zijn lekker. Staat ook vrolijk in de salade. 

Van andere bloemen is het dan weer juist wel de bedoeling dat ze bloeien. Alle vruchtgewassen natuurlijk, tomaat, pompoen, aardbei. Maar ook de boontjes! Zonder bloem geen peultjes. En als die bloemen dan ook nog hartstikke mooi zijn is dat helemaal geweldig! Zie hier, de Kapucijner: 

Bloeiende kapucijner, daar kan geen orchidee aan tippen!

Andere bloemen zijn nuttig zonder dat ze vruchten produceren. Voor de bijen bijvoorbeeld. Het gaat helaas heel slecht met de hommels en de bijen, terwijl ze super belangrijk zijn voor de bevruchting van veel planten en daarmee voor onze voedselproductie. Daarom heb ik een hoekje van mijn tuin ingezaaid met een bijenmengsel. Een combinatie van bloemen waar bijen en hommels dol op zijn. De mijne zijn van een lokale imker, maar ook bijvoorbeeld de Action verkoopt bijenmengsels. 

Gele lis

Ook afrikaantjes en goudsbloemen zijn nuttige bloemen. Bladluis heeft er namelijk een hekel aan. Zet hier en daar een aantal door de hele moestuin, en je hebt geen (of in elk geval minder) last van luizen. Daarnaast staat de goudsbloem (Calendula officinalis) bekend om zijn helende eigenschappen. Laat eens een aantal bloemen trekken in kokosolie voor een genezende crème!

En dan nog de bloemen die 'gewoon voor de mooi' zijn, zoals deze gele lis, die bij mij langs de slootrand uitbundig staat de bloeien (op de achtergrond een aantal boterbloemen die zoals alle bloeiende onkruiden wel mogen bloeien maar gekortwiekt worden zodra ze ook maar een beetje richting zaad gaan :-) )

Tot slotte had ik nog een zeer welkome bezoeker in m'n tuin vandaag. Ik heb al eens verteld over lieveheersbeestje die dol zijn op bladluizen, dit eng uitziende monstertje is de larve van het lieveheersbeestje en die eet nog véél meer luis. Welkom!

Dit vervaarlijke monster is de larve van het lieveheersbeestje.

Geniet van het mooie weer en de prachtige bloemen!