k-k-koud...

Is het bij jullie ook zo koud? En winderigerig en buiig? Hier hebben we dikke buien met hagel, natte sneeuw, koude regen en heel veel wind. En dan tussen die buien even zo'n stralend blauwe lucht dat het bijna wel april lijkt! Tot de volgende bui...

En dan te bedenken dat het vrijdag nog zo mooi was. Nog dingen buiten gezaaid, toch die radijsjes maar, kan ze altijd uitdelen. Even bij de eend gekeken, maar die was net weg. Ook een broedende eend moet soms even z'n pootjes strekken en wat eten. Als zo'n eend weg is zie je ook weinig van het nest; de eieren worden goed verstopt onder wat aarde en plantenresten. Zo zijn ze niet gemakkelijk te vinden voor predatoren (wie lust er nou geen lekker lauw-warm eendeneitje..), en ze blijven ook nog zo goed mogelijk warm tot moedereend weer terug is.

Het was zulk lekker weer dat Ruurd zich afvroeg of hij geen zitje kon maken op de compostbak. Diep over nagedacht, uitgetekend in Sketch-up (een tekenprogramma), want hoe maak je zo'n zitje zodanig dat je nog bij de compost kunt? En zodanig dat ik niet met zitje en al in de composthoop kiep natuurlijk...
Na lang gepuzzel hebben we het bedacht, Ruurd heeft het uitgetekend, en vervolgens realiseerden we ons dat we waarschijnlijk nooit op zo'n zitje gaan zitten. Hoe je jezelf een avond vermaakt :-).

Biervallen bij de capucijners.

Ook hebben we een belangrijke overwinning behaald op de slakken in onze tuin. Die waren hard bezig de capucijners tot op de nerf toe kaal te vreten en ze waren ook al aan de rabarber begonnen. Mijn eerste reactie was om een doos escar-go te halen, maarja als het even kan wil ik toch liever geen gif op mijn tuin strooien. En dus hebben we biervallen gemaakt. Plastic bekertjes ingegraven, een paar blikken van het goedkoopste bier gehaald en in de bekertjes. En dan maar afwachten...
Ik was hoopvol maar ook een beetje sceptisch. Zou het echt werken? Zijn het eigenlijk wel slakken, of hebben we straks een aangeschoten konijn op de tuin? Ik zie immers nooit een slak, maar die schijnen overdag onder de grond te zitten en pas 's avonds mijn plantjes op te eten.
Maar zowaar:We vingen slakken!
Verzopen in bier.. der zijn mindere manieren om te sterven :-) En mijn capucijners hebben weer een kansje om te overleven.
Al denk ik dat de biervallen inmiddels vol geregend, gehageld en gesneeuwd zijn..

Met dit weer is naar de tuin gaan natuurlijk geen optie, het is ook heel rustig op de tuin (ik heb vanuit de woonkamer uitzicht op de tuin) hooguit een enkeling die nog wat zaailingen wil afdekken of een kacheltje in de koude kas zet. Ik heb de aardappels die net hun eerste blaadjes boven de grond staken maar weer afgedekt met een beetje aarde, vinden ze niet erg. Leden van de nachtschade familie (aardappel, tomaat, aubergine maar ook de giftige planten bitterzoet en zwarte nachtschade) hebben gemeen dat ze heel giftig zijn en wortels maken op alle delen die onder de grond zitten. Daarom kan je aardappel aanaarden (hopen eromheen maken), en een tomaat heel diep planten. En daarom ook moet je nooit de besjes van de aardappel of de blaadjes van de tomaat eten.

Nog meer potjes in de vensterbank:-)

De rest van mijn plantjes die al buiten staan kunnen als het goed is, hopelijk, tegen een beetje kou: radijs, rucola, biet, wortel en ui, capucijner. Allemaal koude resistente plantjes, maar of het ook echt zo is gaan we de komende dagen ontdekken. Woensdag wordt het weer warmer, dus tot dan moeten ze het uithouden ;-)

Terwijl het zo koud is buiten heb ik dan maar binnen getuinierd. Vanaf half mei is de nachtvorst als het goed is voorbij, al zou je het nu nog niet zeggen. 12, 13, 14 en 15 mei zijn de zogenaamde ijsheiligen. De 4 heiligen die op die dag hun naamdag vieren hebben helemaal niks met metereologie of met tuinieren te maken, ze worden toevallig half mei vereerd, en de geschiedenis leert dat de meeste nachtvorst dan wel geweest is. Al zijn er natuurlijk altijd uitzonderingen als het over het weer gaat.
Als de laatste nachtvorst geweest is kunnen veel planten naar buiten: Boontjes, pompoenen, courgettes, komkommers en augurken. En die heb ik nu dus vast gezaaid zodat ze 15 mei groot genoeg zijn om buiten uitgeplant te worden.
Ook de cucamelon heb ik gezaaid. Ik ben heel benieuwd naar dit plantje. Het is een slingerplant die vruchtjes krijgt zo groot als een druif, die eruit zien als een watermeloen en smaken naar komkommer met citroen. Dat moet wat worden! Ze worden ook wel Mexican sour gherkin genoemd (of in het Latijn Melothria scabra), en schijnen het heel goed te doen in Nederland in de volle grond. Heel benieuwd!

zaailingen, zaailingen, zaailingen

De periode is aangebroken dat we hier in huis omkomen van de zaailingen. Voor veel plantjes nog te vroeg om al buiten staan, en met de aangekondigde nachtvorst moeten ook de zaailingen die al op het balkon stonden weer even naar binnen.

4 bakken met zaailingen hier,
nog minstens zo veel in de kamer,
nog wat op het balkon, en dan de tuin nog...

En als dan al je vensterbanken vol staan met op elkaar lijkende mini-plantjes is het een hele administratie om bij te houden wat wat is. Ik heb zaai bakken van 6 bij 4 vakjes in een minikasje, bij elk kasje doe ik dan een post it met de volgorde van links naar rechts, zo weet ik in de eerste vier staat basilicum, de volgende munt, dan oregano etc. Dat gaat heel goed, totdat de post it er af valt, de bak naar buiten gaat, of als het hele zwikje omgedraaid wordt tegen het scheefgroeien. Dan is rechts links geworden of weet ik uberhaubt niet meer wat het is. Ook heb ik een post it waar 5 dingen op staan terwijl er toch echt 6 rijen met vakjes zijn...

Vooralsnog weet ik nog redelijk wat waar staat, en anders wordt het een verassing. 

Ook beneden op de tuin staat het vol met zaailingen. Allemaal nog piepklein, maar toch al heel verschillend en soms zelfs al herkenbaar (rode biet zaailingen zijn bijvoorbeeld al donkerrood). Hier heb ik mijn administratie wel goed op orde, met mijn electrabuis-markeerders (zie een eerder post voor een foto).

Wel vraag ik me af wat ik nu het best kan gaan zaaien, de meeste plantjes die ik in de volle grond gezaaid heb staan daar al een paar weken, dus logischerwijs, als ik nu hetzelfde zaai is dat een paar weken later oogstbaar. Maar het is ook een paar weken later in het seizoen, dus (hopelijk) kiemt alles een stuk sneller. Zul je zien dat ik straks toch nog in een keer 100 radijsjes kan oogsten, ondanks dat ik gespreid heb gezaaid. 

De zaailingen zijn overigens niet het enige wat al goed groeit op de tuin, ook het onkruid tiert welig. Op de plekken waar nog niks staat is dat geen probleem. De grootste en naarste onkruiden trek ik er met wortel en al uit, de rest wordt onder geschoffeld, geen probleem. Maar waar al dingen gezaaid zijn, die in meer of mindere mate boven zijn is dat soms een heel gepuzzel... Is dit nu hetzelfde als dat? Het lijkt er wel op, maar het staat niet helemaal op dezelfde lijn.. En dit lijkt dan weer net anders, maar staat wel precies in het gelid... Ik begrijp nu wel beter waarom sommige tuinders zo moeilijk doen over het in rechte lijnen zaaien, met een over de grond gespannen lijntje waar dan nog net niet met de liniaal langs gezaaid wordt. Ik zou het nu wel willen: "Nee, dit plantjes staat niet op 5 centimeter van het stokje en op 15 cm van de volgende rij, dus dit is géén wortel, dit is onkruid." Nouja, ik trek gewoon uit waarvan ik zeker weet dat het geen groente is, en ik hoop dat ik in een later stadium beter het onkruid van het kruid kan onderscheiden..

Nu ik toch aan het vertellen ben over hoe chaotisch ik ben (dat valt op zich nog best mee hoor); ik was mijn papaverzaad bijna vergeten! Ik ging vandaag eens bedenken wat er de komende weken allemaal gezaaid moet worden, kom ik ineens een ziplock zakje met maanzaad tegen.. Oja, klaproos... Wanneer moet dat eigenlijk? Ik raadpleeg dan Diana via 'www.mooiemoestuin.nl', en daar stond: Februari of maart, maar april kan ook nog wel. Zo stond het er echt, alsof ze al wist dat ik de papavers ging vergeten en in april ineens tegen zou komen! Die mogen morgen als eerste de grond in.

Ook wordt het tijd om plantjes die na ijsheiligen (ca. 15 mei, als het goed is gaat het hierna niet meer vriezen) naar buiten mogen voor te zaaien. En dan wordt het pas echt vol! Boontjes, courgettes, pompoenen, cucamelons, komkommer, pinda (jawel, uit vogelvoer), goudsbloem en afrikaantjes. Vol dus. 

Maar dan moet ik eerst ruimte maken. De kruiden, kolen en bloemen moeten dus maar naar buiten. Na de nachtvorst :-)

Oh, nog iets leuks, bijna vergeten! Mijn tuin grenst aan de sloot, en mijn buurman heeft in de slootkant een bult bamboe liggen. Toen ik vanmiddag de brandnetels en berenklauw in de slootrand stond te kortwieken kwam er ineens uit die bult bamboe een eendenkopje te voorschijn! Die zat daar lekker beschut te broeden, en vroeg zich af oftie voor mij op de vlucht moest slaan. Ik heb nog even voorzichtig gegluurd en kon in elk geval één ei zien liggen. Daarna de brandnetels en de berenklauwen maar gelaten voor wat het was zodat moeder eend weer lekker verder kon gaan broeden.

En toen kwam er een gieter met een grote snuit.. :-)

Groene vingers, zwarte nagels

Groene vingers
Van mensen die in staat zijn planten in leven te houden en zelfs te laten groeien en bloeien, wordt soms gezegd dat ze 'groene vingers' hebben. Hoewel het meestal mensen zijn die kamerplant nummer 306 van dit jaar in de container kunnen dumpen nadat ze hem 4 weken geen water hebben gegeven (ik weet het 306 x 4 is meer weken dan in een jaar, maar het idee is duidelijk). En dan in de vorm van: 'Ik heb gewoon geen groene vingers'. Over het algemeen klopt dat wel, ooit wel eens iemand gezien met groene nagellak, maar groene vingers toch zelden. Als iemand een blaadje fijn gewreven heeft soms een groene vlek, maar zelden echt groene vingers.
Mensen die planten in leven weten te houden en er zelfs een tuin met groenten op na houden hebben in mijn ervaring juist zwarte vingers, zie onderstaande vingers.
Heerlijk met je handen door de verse compost of met je vingers een klei-kluit stuk maken. Of natuurlijk gewoon een pot vullen met potgrond, een wortelonkruid uitgraven of een plantgat voor je nieuwe fruitboompje graven (hoewel een schep daarbij handiger is).

Groene vingers?

Zwarte nagels
Gelukkig gaat het meeste zwart er na een goeie poetsbeurt zo weer af. Nagels daar en tegen...
Afgelopen dinsdag had ik een sollicitatie gesprek. Ik heb zo'n 10 minuten met een nagelborsteltje en een fikse klodder handzeep staan schrobben en toen waren ze nog maar zo'n beetje grijs met zwarte puntjes. M'n nagels maar goed kortgeknipt, dat helpt ook. Sommige mensen drukken hun nagels in een blok zeep voordat ze naar de tuin gaan. De zeep gaat dan onder je nagelranden zitten, zodat er geen modder meer bij kan. De zeep was je er na het tuinieren zó weer onder weg. Maar goed, dat bedenk ik meestal ná het tuinieren, en dat werkt het niet meer... :-) Maar... Ik ben aangenomen, dus het knippen heeft ook gewerkt (Niet dat die man ook maar één blik op mijn nagels geworpen heeft denk ik, maar toch).

Weer er in getuind
Iedereen heeft wel zo'n tuin- fout die hij elk jaar weer maakt. Te vroeg zaaien, te laat zaaien, vergeten water te geven, teveel water geven. Te weinig zaaien, of, in mij geval, te veel zaaien.
Dit jaar is het probleem minder urgent dan andere jaren, aangezien ik van een balkon van twee vierkante meter naar een tuin van 75 vierkante meter ben gegaan. Hoe vol dat gaat zijn met al mijn zaaisels moet ik nog even afwachten. Maar toch het ik het alweer voor elkaar.
Ik wou namelijk op het balkon nog wat temperatuur en vocht gevoelige planten houden, paprika, tomaat, komkommer en wat kruidenplantjes. De kruidenplantjes heb ik zo gekocht, de paprika's heb ik tijden geleden al gezaaid en zijn heel traag maar zeker aan het groeien tot kleine stevige paprika-plantjes en de komkommer zaai ik pas over een week ofzo, of twee..
Maar die tomaat...
Ik heb er dit jaar goed opgelet dat ik een klein ras heb uitgezocht. Vorig jaar heb ik namelijk geleerd dan een kleine cherry tomaat niet gelijk staat aan een kleine plant. Die dingen werden rustig 2 meter hoog (op mijn balkonnetje!). Mijn hele balkon vol met 3 planten. Dit jaar dus een stam tomaatje, ras Red Robin)
.

2 tomaten plantjes in hun privé kasje
gemaakt van groentebakjes.

Stuk of 5 gezaaid, dan houdt ik met een beetje geluk 3 of 4 planten over en dat is zat. Mochten het er 5 zijn, geef ik gewoon 1 of 2 weg. Eerder schreef ik al dat ze slecht gekiemd waren. Eentje ging al goed, even leek het erop dat 2 andere ook nog goed gingen, ze waren al gekiemd, maar toen hield dat toch weer een beetje op, na de kiem zag ik bij de een verder niks meer, de andere had 2 hele kleine verfrommelde kiemblaadjes. Weinig vertrouwen in. Nog wel overgeplaatst naar een eigen privé kasje, gemaakt van zo'n bakje waar nasi-groenten in gezeten hebben. En ook nog maar wat extra gezaaid. Weer een stuk of 5, niet zoveel vertrouwen meer in de kiemkracht van de zaadjes. Deze voorgekiemd en in een schaaltje water, en jawel, het zijn al 3 kleine plantjes. Het eerste plantje (van mijn eerste zaaipoging) heeft inmiddels al z'n eerste echte blaadjes. De twee weinig hoopvolle kwakkelplantjes zijn goed bijgekomen en zijn ook hun eerste échte blaadje aan het maken. Én van mijn eerste zaaisel is opeens toch óók nog een extra zaadje gekiemd. Dus al met al heb ik, jawel: 7 tomatenplantjes... Zucht.. Dat is veel te veel. Alweer.. En de ervaring leert dat ik heel slecht ben in plantjes weggooien of dood maken.
Iemand behoefte aan een tomatenplantje?

de klok van het zaad

Zaadje zijn bijzondere dingen. Een ieniemini korreltje, soms minder dan een millimeter lang en breed. En daar groeit een complete plant uit!
Meestal denken we er niet zo over na hoe bijzonder het is dat uit een zaadje een complete plant met alles er op en eraan groeit. We stoppen zaadjes in de grond, geven het water, wachten een poosje en voilà een plant. Maar soms is er een zaadje dat ons er weer even aan herinnert hoe bijzonder dat is.

Bij mij was dat nu het zaadje (of de zaadjes eigenlijk) van de fazantenbes. Een poosje terug heb ik al beschreven dat ik deze bijzondere meerjarig plant gezaaid had. Na het zaaien moest hij eerst een paar weken in de koelkast staan. Na die paar weken koelkast had ik nog maar weinig vertrouwen in het succes van dit zaaisel. Het bakje met potgrond was helemaal achterin de koelkast beland waar het nogal koud is.. De onderste helft van het bakje was stijf bevroren. Op de niet bevroren bovenlaag was een beetje schimmel te zien. Weinig hoopvol het bakje toch maar in de vensterbank geplaatst. Het zal zeker ontdooien en de hogere temperatuur zal de schimmel misschien, hopelijk de das om doen.
En jawel, het bakje ontdooide, de schimmel verdroogde. Maar geen kiem te zien.
Ik denk dat het bakje nu een week of 2, 3 in de vensterbank staat. Niets te zien. Tot ineens gister een heel klein wit worteltje zichtbaar werd.. En jawel vanochtend was het ene kiemplantje niet meer alleen maar waren er een stuk of 10 piepkleine stengeltjes en worteltjes te zien.
En dat vind ik dan toch wel bijzonder, eerst 4 weken kou, dan 2 weken niks doen en dan ineens toch nog, en allemaal praktisch gelijk ontkiemen! En vooral dat laatste vind ik bijzonder. Waarom komen ze nu ineens allemaal tegelijk boven? Wat is de clue? Tellen de zaadjes het aantal dagen dat het niet meer koud is? Of moest de temperatuur boven een bepaalde grens zijn? Het was gister niet uitzonderlijk warm, dus dat laatste lijkt me niet logisch. Een interne klok dus..

Ik weet dat meer planten dat hebben, sneeuwklokjes bijvoorbeeld 'tellen' het aantal dagen dat het boven de nul graden Celcius is. Best slim van die planten. Eerst moet het een aantal dagen onder een bepaalde temperatuur grens zijn geweest en daarna een aantal dagen boven een grens. Zo voorkom je dat je na een paar koude dagen in oktober kiemt of in een zonnig weekend in januari. Slim!

Hoe bijzonder zaad eigenlijk is besef je nog meer als je een zaadje eens van dichtbij en van binnen gaat bekijken. Een zonnebloemzaadje bijvoorbeeld, of een pompoenpit, ook boontjes zijn heel geschikt. Als je die open peutert zul je zien dat onder het buitenste schilletje het echte zaadje schuil gaat. Alle drie deze soorten behoren tot de tweezaadlobbigen, een bepaalde groep planten, en dat kun je zien doordat de binnenkant van het zaad uit 2 helften bestaat. En als je kiemt kun je die 2 helften ook duidelijk terug zien: Dat zijn de eerste 2 blaadjes, de kiemblaadjes. Voor de rest is er eigenlijk niets te zien van een plantje, een worteltje, blaadjes. Dat komt allemaal pas als het zaadje gaat kiemen. En dat vindt ik nou bijzonder, dat zo'n bolletje zetmeel korrels een beetje water krijgt, genoeg warmte en dan ineens verandert in een plantje..
Daarom is zaaien zo leuk en zo spannend, doet ie het wel ? Wordt het kleine zaadje ook dit keer weer een plantje? Ik wacht geduldig af tot mijn zaaisels kiemen en strooi ondertussen nog wat tuinkers op een schoteltje met water, dat kiemt soms al binnen dag!

Kiemend zaad. Foto van Flickr.

April

Het is april en het is mooi weer. Dus veel gedaan in de tuin.
Aardappels gepoot, zaadjes gezaaid, zaailingen uitgeplant, stokjes gemaakt, geschoffeld, gewied.

Aardappels
Ik heb aardappels van het ras eersteling gehaald. Een vroeg ras, maar niet erg fytophtera resistent. Fytophtera (of phytoftera?) is de beruchte aardappel en tomaten ziekte die vooral op volkstuinen (waar veel aardappels dicht bij elkaar staan) nogal eens voorkomt. Deze schimmels is vroeger ook nogal eens verantwoordelijk geweest voor hongersnoden, in Ierland bijvoorbeeld, waar ze blijkbaar bijna alleen maar aardappels aten.
Tegenwoordig zijn er steeds meer resistente rassen verkrijgbaar, maar die zijn duurder en vroeg uit verkocht. En dus heb ik eerstelingen. Een vroeg ras dat ik ruim 60 centimeter uit elkaar geplant heb. Door de vroegheid hoop ik te kunnen oogsten voor de plaag toeslaat en de extra ruimte tussen de planten zorgt er voor dat de planten elkaar niet raken waardoor ze beter opdrogen en dus minder snel door een schimmel geïnfecteerd kunnen worden.

Artistieke stokjes bij de zaaisels,
maar helaas nog geen plantjes te zien :-(

Door de extra ruimte tussen de aardappelen heb ik niet alle poters kunnen poten. Ik had er nog 6 over die niemand hebben wou. Die heb ik allemaal samen in één pot gestopt. Hier dus geen 60 cm ruimte, maar ik hoop dat het voordeel van 8 verdiepingen boven iedereen die eventueel ook aardappelen of tomaten heeft zijn ook werkt.

Zaden en zaailingen
Het is april en dus kan er weer van alles gezaaid worden, al moeten een boel zaadjes ook nog wachten tot half april. Rammenas, sla, spinazie. De spinzaie had mogelijk ook wel eerder gekund maar ik had een heel goede reden om ze later te zaaien... Namelijk: Ik was vergeten dat ik spinaziezaad en ze stond niet in mijn zaaischema :-)
Over mijn zaaischema gesproken, ik heb ooit bedacht dat ik de prei ook 1 april ga zaaien maar die staat al bijna 2 weken in een pot.. Niet dat ze al gekiemd is.. Misschien toch te vroeg gezaaid? Geduld...
Van de sla heb ik natuurlijk veel te veel gezaaid. Ik vergeet altijd dat die hele piepkleine ieniemini zaadjes elk uitgroeien tot een krop van 30 cm doorsnee. Gelukkig zijn kleine slaplantjes ook lekker, dus uitdunnen als er ruimte te kort is wordt niet zo'n straf.

Zoals het stokje zegt: Capucijner

De capucijner en ui zaailingen die ik thuis had voorgezaaid heb ik uitgeplant. Toen ik daarmee bezig was realiseerde ik me dat de uitjes nog wel héél klein waren, maarja toen was ik als bezig. En als het niks wordt, zaai ik gewoon nog een keer! Er staat ook al een rijtje ui, gezaaid in de volle grond, maar die zijn nog niet boven. Dat geldt overigens voor de meeste van mijn volle-grond zaaisels. Alleen de rucola is al boven, en hier en daar is de eerste radijs boven.
Morgen ga ik binnen ook een paar rapen en rammenas zaaien, kan ik zien of het zaad überhaubt wel kiemt en hoe die plantjes er eigenlijk uitzien (beide nog nooit gekweekt en ook nog nooit gegeten, misschien zijn ze wel vies;-) ). Ook ga ik vast wat koolrabi zaaien, volgens sommigen kan dat pas aan het begin van de zomer, maar ik heb ze vaker vroeg gezaaid en dat ging best goed.

Stokjes, schoffelen en wieden.
En dan de niet-plantjes gerelateerde tuin dingen die toch moeten gebeuren. Het onkruid onder controle houden, door ze er uit te trekken of door ze onder te schoffelen. Ik heb een bijzonder mooie schoffel van De Witt. Het is een rond-schoffel, zie foto. Hierdoor kan je zowel 'duw-schoffelen' als 'trek-schoffelen', zoals je met een hak zou doen. Of, als je dat liever doet, zijwaarts schoffelen:-)

Verder heb ik nog bijzonder mooie stokjes gemaakt (of Ruurd vooral). Stukken pvc-buis, die waar je vroeger pijltjes mee schoot, van ca. 25 cm (zie foto's hierboven). Heel geschikt om met een merkstift de naam van een gewas op te schrijven, opvallend in de tuin én heel goedkoop! (32 cent per 2 meter!)